Psychotechniczne badania kierowców | Dąbrowa Górnicza

Spis treści:

• Czym są badania psychotechniczne?
• Podstawy prawne badań psychotechnicznych motorniczych
• Jak wygląda proces badań psychotechnicznych krok po kroku?
• Rejestracja i dokumenty
• Rozmowa wstępna z psychologiem transportu
• Testy psychologiczne pisemne
• Testy aparaturowe
• Symulacja sytuacji drogowych
• Omówienie wyników i wydanie orzeczenia
• Jak się przygotować, aby zwiększyć szanse na pozytywny wynik?
• Rola psychotechniki w bezpieczeństwie pasażerów
• Podsumowanie

Czym są badania psychotechniczne?

Badania psychotechniczne, nazywane też badaniami psychologicznymi w zakresie transportu, to zestaw testów i rozmów, których celem jest ocena zdolności psychofizycznych osoby ubiegającej się o prawo do wykonywania określonych obowiązków związanych z prowadzeniem pojazdów.

W przypadku motorniczego tramwaju chodzi przede wszystkim o sprawdzenie:

• zdolności koncentracji i podzielności uwagi,
• szybkości reakcji,
• koordynacji wzrokowo–ruchowej,
• odporności na stres,
• stabilności emocjonalnej.

Badania te nie mają na celu „wyłapania” kogoś, kto popełni drobny błąd w teście. Ich rolą jest upewnienie się, że w sytuacjach kryzysowych motorniczy będzie potrafił reagować odpowiednio szybko i adekwatnie.

Podstawy prawne badań psychotechnicznych motorniczych

Obowiązek przeprowadzania badań psychotechnicznych dla motorniczych wynika z przepisów prawa, m.in.:

• Ustawa o transporcie kolejowym – tramwaj jest pojazdem szynowym, więc pewne przepisy dotyczące kwalifikacji operatorów pojazdów szynowych mają zastosowanie.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami – określa m.in. zakres badań, częstotliwość i wymagania zdrowotne.
• Kodeks pracy – nakłada obowiązek dbania o bezpieczeństwo pracowników i pasażerów.

Częstotliwość badań:

• Pierwsze badania – przed podjęciem pracy.
• Badania okresowe – zazwyczaj co 3–5 lat, częściej po ukończeniu 60 roku życia lub przy stwierdzeniu konieczności kontroli.

Jak wygląda proces badań psychotechnicznych krok po kroku?

Rejestracja i dokumenty

Pierwszym krokiem jest zapisanie się na badanie. W naszej pracowni można to zrobić telefonicznie, mailowo lub osobiście.

Do badania należy zabrać:

• dowód osobisty,
• skierowanie od pracodawcy (jeśli jest wymagane),
• okulary lub soczewki, jeśli są używane na co dzień.

Wskazówka: warto przyjść wypoczętym – niewyspanie może obniżyć refleks i koncentrację.

Rozmowa wstępna z psychologiem transportu

Rozmowa z psychologiem to wprowadzenie do badań. Psycholog zada pytania dotyczące:

• stanu zdrowia,
• historii chorób,
• doświadczenia zawodowego,
• stylu życia i nawyków.

Celem jest ustalenie, czy nie istnieją przesłanki do szczególnej ostrożności podczas interpretacji wyników testów.

Testy psychologiczne pisemne

To zestaw kwestionariuszy, które oceniają m.in.:

• osobowość – stabilność emocjonalną, podatność na stres,
• temperament – szybkość reagowania, odporność na monotonię,
• zdolności poznawcze – logiczne myślenie, pamięć.

Przykład: test polegający na odnajdywaniu różnic między podobnymi obrazkami w ograniczonym czasie – bada koncentrację i spostrzegawczość.

Testy aparaturowe

Tu do gry wchodzą specjalistyczne urządzenia:

• Aparat Piórkowskiego – mierzy koordynację wzrokowo–ruchową.
• Wirometr – bada zdolność utrzymywania równowagi i precyzję ruchów.
• Miernik czasu reakcji – ocenia szybkość reagowania na bodźce świetlne i dźwiękowe.
• Aparat krzyżowy – sprawdza podzielność uwagi i zdolność wykonywania kilku czynności naraz.

Symulacja sytuacji drogowych

Niektóre pracownie, w tym nasza, stosują komputerowe symulacje sytuacji na torach. Kandydat wciela się w rolę motorniczego, reagując na zmieniające się warunki – sygnalizację świetlną, przeszkody na torach, zachowanie pieszych.

Omówienie wyników i wydanie orzeczenia

Po wykonaniu wszystkich testów psycholog analizuje wyniki. Orzeczenie może być:

• pozytywne – kandydat jest zdolny do pracy,
• negatywne – istnieją przeciwwskazania psychologiczne.

W przypadku wyniku negatywnego można odwołać się do innego psychologa transportu.

Jak się przygotować, aby zwiększyć szanse na pozytywny wynik?

• Sen i regeneracja – minimum 7–8 godzin przed badaniem.
• Unikanie alkoholu i używek – nawet drobne ilości mogą wpłynąć na refleks.
• Ćwiczenia umysłowe – krzyżówki, gry logiczne, trening pamięci.
• Ćwiczenia refleksu – np. gry wideo typu „reaction time” (ale w umiarkowanych ilościach).
• Zdrowa dieta – lekki posiłek przed badaniem zapobiegnie spadkowi energii.

Rola psychotechniki w bezpieczeństwie pasażerów

Badania psychotechniczne nie są formalnością – realnie wpływają na bezpieczeństwo pasażerów.

Przykład: w 2023 roku w jednym z polskich miast motorniczy dzięki błyskawicznej reakcji uniknął zderzenia z samochodem, który wjechał na torowisko na czerwonym świetle. Właśnie takie sytuacje pokazują, że sprawny refleks i opanowanie mogą decydować o życiu i zdrowiu wielu osób.

Podsumowanie

Badania psychotechniczne dla motorniczego tramwaju to kompleksowy proces mający na celu ocenę zdolności psychofizycznych potrzebnych do bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Wymagają koncentracji, spokoju i szczerości wobec psychologa.

W Pracowni Psychologii Transportu w Dąbrowie Górniczej prowadzimy te badania w sposób profesjonalny, zrozumiały i przyjazny dla uczestnika, bo wiemy, że za każdym wynikiem stoi człowiek, który codziennie dba o bezpieczeństwo setek pasażerów.